Een vader, zijn zoon van 15 en diens zusje wonen samen. Vaders houdt zich bezig met het opkopen, inenten en doorverkopen van puppies. Dochter wordt met zoon op pad gestuurd om zieke puppies om te brengen. Dat doet zij op wrede wijze. Zoon filmt dochter en zet het op Youtube. Op internet wordt een heksenjacht ontketend. Spoileralert: het meisje wordt uiteindelijk herkend, komt een spreekwoordelijke lynchpartij toe, om uiteindelijk in een dichte ton van een brug af te worden gegooid. Haar broer springt haar achterna. Einde film.
Vergeven
Een heftig verhaal, moeten de makers van deze Nederlandse film ‘Vind die domme trut en gooi haar in de rivier’ hebben gedacht, maar het moet worden verteld. Behalve dat het verhaal gaat over verantwoordelijkheid, stippen ze er ook een van de belangrijkste vragen rond het World Wide Web mee aan: wie beschermt kwetsbare mensen tegen de krachten van het internet? Zoals deze kinderen, die een fout begaan dankzij de opvoeding van hun vader, die op hun leeftijd nog verantwoordelijk voor ze is. En daarbij, omdat kinderen fouten maken. Fouten die niet meer worden vergeven, omdat kijkers door het hele land en met een beetje pech ook in het buitenland, hebben gezien wat ze hebben gedaan. De gevolgen van een roekeloze upload van videomateriaal zijn groter dan een individu, laat staan een kind, bevatten kan. Het doet een beetje denken aan wat men zegt over de menselijke psyche en klimaatverandering. ‘Het is te groot en abstract voor een mens om te kunnen bevatten’, daarom gebeurt er onbewust niets.
Dorpsgek van Koedijk
Als we even terug in de tijd gaan komen we bij specifieke media die zulke grote groepen mensen bereikten: kranten, tijdschriften, radio en tv. De wetten van de journalistiek zijn uit die verantwoordelijkheid ontstaan. Hoor en wederhoor bijvoorbeeld, of (ons lokale) gebruik dat een geïnterviewde voor publicatie het stuk mag controleren op feitelijke onjuistheden. Zaken die zijn ontstaan uit een gevoel van verantwoordelijkheid, handig wanneer je publiceert voor een groot publiek. Wordt het publiek kleiner, zoals met de krant waar ik voor schrijf, dan vermindert het gewicht van deze regels evenredig. Met de groei van het internet veranderde de exclusiviteit van de media. Intussen is iedereen zijn eigen redacteur, maar dan zonder dat er een borging is van de verantwoordelijkheid die daarbij hoort. Uitingen op internet worden daardoor alleen nog beperkt door het de morele fijnzinnigheid van de publicist. Bij gebrek aan een georkestreerde correctie van nepnieuws is het geen wonder dat meningsverschillen worden gewonnen door degene die het hardste schreeuwt. Als tegenreactie lijkt de verantwoordelijkheid te verschuiven, naar de platforms die commentaren en publicaties verwijderen. Maar geen enkel platform filtert onzin uit hun feeds. Komen we bij Youtube, dan worden onthoofdingsfilmpjes verwijderd, seks houdt men niet in de lucht, mishandeling wellicht ook niet. Maar als iemand klinkklare onzin verkondigd, omdat hij nu eenmaal de dorpsgek van Koedijk is, is er niemand die een vinger uitsteekt. Dat dit ernstige gevolgen heeft, kan een kind bedenken.
Vogelvrij
Want als iedere dwaas zonder restrictie dingen wereldwijd kan gaan delen, hoe verhoudt dit zich dan tot de wetten die vroeger voor de landelijke media golden? Wie neemt verantwoordelijkheid voor de juistheid van ons nieuws? Wie beschermt onze dommen en dwazen, wie onze kinderen? Je vader en moeder in elk geval niet meer. Werd het kind eerst gepest op school, een plek waar het bescherming kon krijgen van school, ouders of politie. Nu wordt het wereldwijd geëxposeerd aan tomeloze haat en springt het van een brug. Willen we echt deze prijs betalen om vogelvrij te zijn? Internet behoeft een vrijheidsbeperking, omdat vrijheid een zekere verantwoordelijkheid met zich meebrengt die niet iedereen altijd kan opbrengen. Die beperking gaat niet ten koste van de burgers, maar komt ten bate van hen. Het levert hen juist een stuk bescherming die in onze dreigende wereld teloor is gegaan. Maar leg dat maar eens uit!