In de Volkskrant van 7 mei werden twee artikelen naast elkaar gepubliceerd: een over een crash met een Russische Soechoj en een over de neerstortende Amerikaanse Boeings. Het artikel over het Soechoj vliegtuig kreeg de titel: ‘Grote twijfel over Russische trots’ mee. Het stuk over Boeing ‘Issue met 737 Max 8 al jaar voor crash bekend bij Boeing’. Framing?
Chocoladeletters
Even de cijfers naast elkaar. Beide vliegtuigen zijn sinds hun presentatie twee keer neergestort. De Soechoj stortte tijdens de presentatie in Indonesië in 2012 neer en nam in zijn val alle 45 passagiers mee. Recent stortte het toestel na een blikseminslag in Rusland neer, 41 van de 78 passagiers kwamen om.
Dan de Boeing, eveneens een nieuw toestel. Deze stortte vorig jaar in Indonesië neer en nam 189 mensen mee in zijn val. Recent stortte het toestel in Ethiopië neer, waarbij alle 157 inzittenden om het leven kwamen.
Welk vervolg werd aan beide gegeven? In Rusland start nu een onderzoek naar de crash. De krant meldt dat wordt onderzocht of het aan het weer, de techniek, of aan menselijk falen ligt. Experts wijzen op slechte assemblage. Soechoj was het bedrijf dat in de Sovjet-tijd vooral bekend stond om zijn barre trackrecord in vliegrampen. Dit toestel zou daarin verandering moeten brengen, dus de link is niet vergezocht.
Het artikel over Boeing bericht van het feit dat de vliegtuigenbouwer al een jaar voor de Indonesische crash (de eerste van de twee), wist dat er iets mis was met het vliegtuig. Daar heeft zij niets mee gedaan. Al na die eerste zinnen spoken de Telegraafse CHOCOLADELETTERS mij door het hoofd; niets mee gedaan? Pardon? De 737 Max toestellen stortten neer nadat de neus door de autopilot rigoureus naar beneden werd gestuurd. Piloten kregen onjuiste gegevens door van de systemen, waardoor zij hierop niet konden anticiperen. Pas na de crash in Indonesië werden de instructies voor piloten aangepast. Voorzitter van de pilotenbond John Weaks: “Als ze het al wisten in 2017, waarom is er dan tot bijna het einde van 2018 gewacht met een aanpassing van de handleiding?”. Harde kritiek lijkt op zijn plaats.
Framing
De koppen van artikelen worden ingezet om de aandacht van lezers te trekken (volgens het AIDA marketingmodel). Vaak wekken ze een suggestie, doen ze een vingerwijzing, naar de schuldige van het slechte of opmerkelijke nieuws.
Het geval van het Amerikaanse en Russische vliegtuig is zo interessant omdat er heel verschillend wordt bericht over de feitelijke situatie. Dat heeft veel te maken met het land waarin dit nieuws zich afspeelt. Gaat het over Rusland dan hebben we associaties als: Poetin’s dictatuur, militaire agressie, MH17, spionage en andere politieke beïnvloeding. We grijpen een ramp met een voormalige Sovjet vliegtuigbouwer aan om smalend te lachen: ‘ha, zie je wel, die mensen doen wel alsof ze het kunnen, maar ze kunnen er nog steeds niets van’.
Als het gaat over Boeing, dan denken we aan Amerika: het ‘land of the free’, ‘the American Dream’, de bevrijders van ons land, democratie en wat al diens meer zij. We voelen een zeker vertrouwen versus de democratische orde in het land en kennen de uitstekende reputatie van Boeing. We gaan er dus spoorslags vanuit dat een van de belangrijkste Amerikaanse bedrijven handelt volgens onze regels van moraal en ratio. Ondanks dat een artikel als het bovenstaande recht de andere kant uit wijst, blijven we oordelen met mildheid. Boeing blijkt de ene na de andere doodzonde te hebben begaan (Al Jazeera, 19 mei: ‘Boeing admits flaws in 737 MAX simulator software after crashes’), maar de toon blijft gelijk.
‘Carry on people’
Wat we verwachten is dat achter de bühne, waar zowel bij de Russen als Amerikanen van alles gebeurt dat het daglicht niet verdragen kan, bij de Russen heel veel van het ergs gebeurt waar we over berichten. Want vroeger waren alle vliegtuigen van deze bouwer slecht. Boeing had een uitstekende reputatie en is van de Amerikanen, waarvan we verwachten dat het allemaal verder wel meevalt. Je ziet dat dit veel breder speelt. Niet om er al te ver over uit te wijden, maar we laten de Amerikaanse geheime dienst vrolijk rondlopen in onze Nederlandse veiligheidsgeheimen, we hebben ze nodig. In ruil daarvoor krijgen we te maken met chantage en intimidatie wanneer we niet handelen zoals zij dat voor zich zien (Iran, Afghanistan, JSF dossier, etc). De Russen? Die beschuldigen we van spionage omdat ze met een knullige auto met afluisterapparatuur in Den Haag worden gesnapt.
Kortom, het zal heel wat moeite kosten om het gestaalde positieve beeld dat we van Boeing hebben in het Westen te laten kantelen. De koersen van het bedrijf op de beurs zijn daarvan het bewijs; niets aan de hand mensen, carry on… carry on. Nee, voor zo’n kanteling zijn twee crashes niet genoeg. Daarvoor moet eerst uw complete wereldbeeld op zijn kop en van de krant hoeft u daarbij geen hulp te verwachten.